کسب آرامش از دیدگاه قرآن

نویسنده : احمدرضا داودی

مقدمه

فشار روانی از رایج ترین بیماری های دوران معاصر است، به گونه ای که کارشناسان سازمان بهداشت جهانی تحقیق و برآورد کرده اند که حدود شش درصد از کل جمعیت جهان ( معادل سیصد میلیون نفر ) از فشارهای روانی رنج می برند و شروع هشتاد درصد از بیماریهای جسمی همراه با فشار روانی بوده است. با آن که فشار روانی به عنوان بیماری تمدن جدید فراگیر شده، نگاه به آن از نظر کتاب آسمانی، قرآن، ضرورت دارد. (1)
آرامش روانی ضرورتی اجتناب ناپذیر و حیاتی برای بشریت است که تبلور شخصیت فردی و اجتماعی وی را برای تن دادن به زندگی منظّم و سلامت از اضطراب و فشارهای روحی درپی دارد. اگر اصل اساسی آرامش را از زندگی حذف کنیم و در عوض به جای آن هر چیز دیگری را اضافه نماییم، تعادل به زندگی بازنمی گردد و انسان به رشد جسمی و روحی دست نمی یابد. یک نویسنده یا هنرمند و یا صنعتگر اگر همه امکانات لازم برای کار را داشته باشد اما آرامش نداشته باشد نمی تواند به موفقیت دست یابد و قلّه های پیروزی را فتح کند. بررسیِ زندگی انسان های بزرگ که توانسته اند خالق آثار ماندگار باشند نشان می دهد همه آنان یک زندگی توأم با آرامش داشته اند.
در قرآن برای کسب آرامش به راه های گوناگونی اشاره شده است که در اینجا به ذکر دو راه حل قرآنی می پردازیم.

دعا و نیایش

از جمله عواملی که آدمی را به آرامش روحی رسانده و از فشارهای روانی رها می سازد، توجه به نیایش و دعا و پرورش این روحیه عظیم در وجود اوست. نیایش و دعا در تسکین بخشی به آدمی اثری اعجاب انگیز دارد و به مثابه شیوه ای برون ریز مطرح است.(2)
قرآن در آیه 28 سوره رعد می فرماید: « همان كسانى كه ايمان آورده‏اند و دلهايشان به ياد خدا آرام مى‏گيرد. آگاه باش كه با ياد خدا دلها آرامش مى‏يابد.» (3) علامه طباطبایی در باره این گروه از انسان ها که آرامش را از طریق یاد خدا طلب می کنند، می نویسد: « اين دسته‏اند كه داراى سرانجام نيك و عاقبت خيرند.» (4)
دعا و نیایش علاوه بر اینکه تسکین بخش است و انسان را از فشارهای روحی می رهاند توسعه روحی نیز به فرد می بخشد. نیایشگر پس از دعا احساس می کند راحت تر می تواند با مشکلش کنار بیابد و حتی اگر مشکلش برطرف هم شود باز هم تحمل و توانش بیشتر می شود.

معناگرایی

علت افسردگی در برخی موارد به احساس پوچی برمی گردد، وقتی انسان می پندارد زندگی مفهوم ندارد و یک سره رنج و عذاب است، اگر هیچ مشکلی مادی هم نداشته باشد چون ریشه امید در او خشکیده به یاس و در نتیجه اضطراب روح می رسد. راه حل قرآن در اینجا این است که انسان نگاهش به مبدا و معاد تغییر کند و خود را بازیگر یک مسابقه جدی ببیند. وقتی زاویه دید انسان به زندگی تغییر کرد و زندگی دنیا را پوچ ندید و به حیات با نگاه جدی تری نگریست امید در دلش جوانه می زند و از پوچی رهایی می یابد.
انسان با ایمان آنگاه که مشکلات او را احاطه می کند چون خدا را حاضر در صحنه می داند و معتقد است که مورد آزمایش قرار گرفته و به خاط ایستادگی و مقاومتش اجر می گیرد به سادگی خود را نمی بازد و دچار بیماریهای روحی نمی شود.

پی نوشت ها :

1 - استورا، تنیدگی یا استرس، ترجمه پریرخ دادستان، تهران، انتشارات رشد، ص20.
2 - فصلنامه قرانی کوثر، سال هفتم، زمستان 86، شماره 26.
3 - ترجمه محمد مهدی فولادوند.
4 - سیدمحمدحسین طباطبایی، المیزان، ترجمه سید محمدباقر موسوی، چاپ پنجم، قم، دفتر انتشارات اسلامی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، 1374، ج11، ص 482.

/ن